İlk bakışta kot koleksiyonunuzun Liz Taylor'la ve bir uçakla hiçbir alakası olmadığını düşünebilirsiniz. Ama daha fazla yanılamazdınız! Üçü de seyahat tutkuları ve uzun süren keşifleri ile ünlüler. Kotlarınızın dünyanın ne kadarını seyahat ettiğini öğrenmek için heyecanlı mısınız? Okumaya devam edin ve hepsini ortaya çıkarın.
Doğası gereği hızlı moda biraz maniktir. En kısa sürede ve en ucuz fiyatlarla en moda kıyafetleri üretme çabası kısa teslim süreleriyle asla bitmeyen bir yarış. Bu yarışın bir sonucu da bazı küçük detayların atlanması, mesela materyallerin kökeni. Hatta kot üretiminde kullanılan pamuk balyaları değirmene ulaştıktan sonra, nereden geldiklerini belirlemek neredeyse imkansız. Çünkü farklı çiftliklerden, hatta farklı ülkelerden gelen pamuk, kot üretiminin ilk aşamasından önce karıştırılıyor.
Daha karmaşık olan ise kotların üretimine katılan diğer bütün materyaller. Elastan, sentetik boya, perçin ve fermuar gibi dünyanın farklı yerlerinden gelen parçalar coğrafik çeşitliliği daha da artırıyor. Sonuç olarak bir alışveriş merkezinde görücüye çıktıkları o şaşaalı günde herhangi bir kot pantolonun nereden geldiği ya da ne kadar seyahat ettiği hakkında hiçbir fikri olmuyor.
Üretim aşamasının karmaşıklığından dolayı ne kadar yolculuk yaptığını bilmek neredeyse imkansız. Ama farklı istatistikler bir araya gelerek ortalama bir kot pantolonun hayat döngüsünde ne kadar mesafe katettiğiyle ilgili bize bilgi veriyor.
14 bin kilometre ile başlayalım1. Bu ortalama bir kot pantolonun bir pamuk kozasından kot pantolon üretimi aşamasına, oradan da alışveriş merkezine kadar seyahat ettiği toplam mesafe. Bu nereyse ortalama bir Avrupa'lının bir yıl boyunca seyahat ettiği mesafeye eşit olsa da hala büyük resmi tam olarak yansıtmıyor.
Eğer hesaplamaya pamuğun geldiği bütün tarlaları dahil edersek sayılar neredeyse iki katına çıkıyor. Almanya'dan yolculuğa çıkan sentetik mavi boyayı da dahil edince bu mesafe en az 4 bin kilometre daha artıyor2. Strecth kotlar ise, yakın arkadaşımız skinny kot pantolonlar gibi, elastan içeriyor ve bu elastanlar Brezilya'dan geldiği için fazladan 18 bin kilometre gerektiriyor.
Bakır düğmeler, perçinler, fermuarlar, pamuk iplikler ve ilave olarak cep astarı için kumaş... Hepsi çok uzaklardan geldiler. Aynı zamanda yıpranmış tarz bir görünüm için Türkiye'den süngertaşı geldi2. Aşağı yukarı herbir kot pantolonun üretimine 15 ülke katılıyor ve her ilavede bu sayı daha da artıyor. Tam olarak belirtmek zor olsa bu neredeyse 60 bin kilometreye denk geliyor3. Bu mesafe Avrupa'nın en kalabalık uçağıyla bir hafta boyunca durmadan seyahat etmeye eşit4.
Farklı ulaşım araçlarıyla ülke ülke gezmenin yanında kot pantolonlarınız bir diplomatın uluslararası bir zirvede sıktığından daha fazla el sıkıyor. Kotlar hala çoğunlukla el üretimine dayalı olduğu için kotlarınız ömürleri boyunca birçok insanın hayatına dokunuyor. Çiftçilerden şoförlere, fabrika çalışanlarından ve değirmencilerden nakliyat ve idareye bir kot pantolona en az 2 bin elin dokunduğu tahmin ediliyor ve dünyada her yıl 1.2 milyar kot pantolon satılıyor5. Bunlar sadece aklınızda bulunması gereken bazı gerçekler.
Yaşadıkları bütün sürece rağmen çoğu hızlı moda kot pantolonu ortalama bir Avrupa'lının dolabında 2 yıldan fazla barınamıyor. Hatta sizin bu yazıyı okuduğunuz sürede Avrupa'da 300 bin kilodan fazla tekstil ürünü çöpe atıldı6. İşte bu yüzden sürdürülebilir moda önemlidir ve #ModasıGeçmez diyoruz!
Image credits
Header image: Stocksy
Close-up image of back pocket of jeans with pencils sticking out: Stocksy
Close-up image of jeans being sewed: Getty Images
Kaynaklar:
1. Rakamlar, şunlar da dahil olmak üzere kaynakların kombinasyonundan türetilmiştir: The Supply chain for jeans: assessing transport and energy consumption (Kotların Tedarik Zinciri: nakliye ve enerji tüketiminin değerlendirilmesi)
(Michael Browne, Julian Allen, Transport Studies Group, University of Westminster, London, UK) (Michael Browne, Julian Allen, Nakliye Çalışmaları Grubu, University of Westminster, Londra, Birleşik Krallık)Energy Consumption in the UK Jeans Supply Chain (Transport Studies Group, University of Westminster) (Birleşik Krallık Kot Tedarik Zincirindeki Enerji Tüketimi (Nakliye Çalışmaları Grubu, University of Westminster))
2. The Geographies of Fashion: Consumption, Space, and Value (Modanın Coğrafyaları: Tüketim, Alan ve Değer)
(Louise Crewe)
3. It can take up to 15 countries to make one pair of jeans (Bir kotun yapımına 15’e yakın ülke dahil olabilir)
4. 58,000 miles and 46 flights: a week in the extraordinary life of a modern aircraft (58.000 mil ve 46 uçuş: modern bir uçağın olağanüstü hayatı)
5. Denim Jeans Industry Market Analysis (Denim Kotların Sanayi Piyasa Analizi)
6. Bir bakışta moda sektörünün sorunları